Chương 74

* Cảm giác sống mệt mỏi xét đến cùng là kết quả của con người làm trái ngược với quy luật khách quan vận động của sinh mệnh.

* Ðời người phải chăng vốn chính là một sự việc gian nan, nặng nề, rất mệt mỏi

Sống thấy mệt mỏi, thật ra không chỉ là cảm giác của người hiện đại, kỳ thực đây là một đầu đề câu chuyện cổ xưa, có lẽ là một vấn đề chính về đời người cùng sinh ra với con người. Con người ở thời đại khác nhau có cảm giác mệt mỏi khác nhau. Người thời đại ăn sống nuốt tươi, hữu dụng vô mưu, có khi giống như một con quỷ đói đi kiếm ăn, có khi giống như một con sư tử đực dũng mãnh. Anh ta phải trốn tránh tai nạn của tự nhiên, xuyên qua rừng rậm, lao khắp vùng đồng bằng để đi tìm kiếm thức ăn cho vào bụng và nơi dừng chân, không thể không mệt mỏi được. Thời đại máy tính, loài người có thể thông qua vệ tinh nhân tạo đưa thời gian của toàn cầu đồng bộ đến 0,1 micrô-giây (1 phần 10 triệu giây), đồng thời còn kèm theo đại chiến thương mại, đại chiến ngoại giao, đại chiến thông tin, đại chiến nhân tài đều có thể làm cho con người trở nên sức cùng lực kiệt.

Nhưng, bất kể thời đại nào. Cảm giác sống mỏi mệt, xét đến cùng đều là kết quả của người đi ngược với quy luật khách quan vận động của sinh mệnh, là kết quả của bản tính sinh mệnh của người không thể triển khai và thực hiện một cách tự nhiên. Từ hơn 2.000 năm trước, người Trung quốc xưa đã phát hiện ra điều này và đã từng tổng kết một cách hệ thống các loại nguyên nhân làm cho con người sống cảm thấy mệt mỏi. Như trong sách "Lã thị Xuân thu" đã từng liệt ra 4 loại lớn, mỗi loại có 6 nguyên nhân làm cho con người ta sống thấy mỏi mệt:

Một là những cám dỗ đối với ý nghĩ của con người gồm 6 loại vật chất ngoài thân thể con người như: phú quý, giàu có, quyền thế, uy nghiêm, thanh danh, tài lợi.

Hai là những ràng buộc đối với tâm trí của con người gồm 6 loại mà mọi người đều có như: dung mạo, cử chỉ, sắc thái, lời lẽ, khí thế, tình cảm.

Ba là những vướng víu đối với đức hạnh con người gồm 6 loại tình cảm như: hiềm nghi, yêu đương, ham thích, cáu giận, đau buồn, vui sướng.

Bốn là những trở ngại đối với đạo làm người gồm có 6 kỹ xảo lược thuật là mưu trí, tài năng, xa rời, hướng tới thành tựu, chọn lựa và bỏ qua.

Người xưa cho rằng chỉ có đối xử thích đáng với 4 loại này, tâm địa mới có thể thuần khiết đoan chính, có tâm địa thuần khiết đoan chính thì sẽ bình tĩnh an thái, có bình tĩnh an thái thì sẽ phán biện rõ ràng, có phán biện rõ ràng thì sẽ sống được thanh thản.

Nếu như bạn nhận tất cả 4 loại: cám dỗ, ràng buộc, vướng víu và trở ngại này thì làm sao có thể sống không mệt mỏi được?

Nếu như bạn không thể đối xử thích đáng với 4 loại này, trước công danh lợi lộc tham không biết chán, vươn tay quá dài, mà vứt bỏ tâm tính tốt đẹp và đạo đức lương thiện, bất chấp liêm sỉ để luồn cúi kiếm chác, không tiếc thủ đoạn, có lẽ bạn có thể được một vị thế, có lẽ bạn dựa vào một chút tinh ranh của bạn có thể thực hiện được một số mục đích danh lợi, nhưng chỉ cần bạn suy ngẫm lại mình phải chăng khi làm một con người chân chính tồn tại, bạn sẽ phát hiện bạn sống quá gấp gáp quá mỏi mệt, sống quá phiền não quá phù phiếm, hoặc về tâm lý quá không cân bằng, cái tìm được, đạt được trên thực tế rất ít, cái phải trả ra, phải mất đi trên thực tế

rất nhiều.

Bởi vì cái bạn trả ra là cả nhân cách và tôn nghiêm của con người, là giá trị cơ bản của sinh mệnh, mà cái bạn được là cái vỏ bám ở ngoài sinh mệnh. Giống như là để được cái mũ trang sức ở đầu mà lại đã vứt bỏ cái đầu, vì thủ đoạn mà quên mất mục đích.

Chúng ta đã từng thấy nhiều cuộc đời đáng buồn, thông minh trái lại bị sai lầm của thông minh, mưu kế tính toán cặn kẽ đến cùng vẫn là sạch sành sanh một mảng trắng xóa. Ðây chính là kết quả của việc không coi trọng rèn luyện phẩm hạnh đạo đức bên trong mà chỉ cầu kỹ xảo và danh lợi ở bên ngoài, đây chính là ngọn nguồn của cảm giác sống mỏi mệt, đây cũng là nguyên nhân làm cho con người rơi vào vật chất. Người đã trở thành một vật, dù cho đem vật này đặt vào trong hộp vàng, đặt lên bàn thờ trên cao để cúng, thế thì lại có ý nghĩa gì nữa?

Tư tưởng nói trên, tôi đã từng nhắc đến trong lời nói đầu một quyển sách khác của tôi, sau khi các bạn đọc đến hỏi tôi, theo đuổi giá trị căn bản của sinh mệnh - tinh thần, đạo đức, lương tri, sự ràng buộc của vật siêu việt và vương vấn hư vinh thì người ta sẽ có thể sống được nhẹ nhõm không? Ðời người phải chăng vốn chính là một sự việc gian khó, nặng nề, rất mỏi mệt?

Ðây là một câu hỏi ở một phía khác đối với sự tồn tại của con người. J. P. Sartre và nhiều nhà tư tưởng hiện đại của phương Tây chính đã từ phương diện này để đoán: Ðời người là sự tồn tại hoang đường.

Ðó thật ra không phải là thượng đế đưa ra sự sắp đặt công bằng mà từ thiện khiến chúng ta đến với thế giới này, trên thân mình mỗi người chúng ta, trong đồng loại của chúng ta, chân thành và giả dối cùng tồn tại, lương thiện và hung ác cùng tồn tại, tốt đẹp và xấu xí cùng tồn tại. Chúng ta sở dĩ trở thành sự tồn tại này, mà không trở thành sự tồn tại kia hoàn toàn ở chỗ bản thân chúng ta sau khi đến thế giới này đã tiến hành tự phán đoán và chọn lựa. Ðây là một quá trình đời người gian nan mà đau khổ, tịnh không có một quy định tất nhiên, không có một quy tắc chung cố định. Sáng tạo một đời người ra sao? Hoàn toàn do bản thân bạn. Trên điểm này, nơi sâu thẳm linh hồn của bạn tất nhiên là cô đơn, không có bất cứ sự nhờ vả và dựa dẫm nào. Cho dù bạn cảm thấy lại mệt mỏi, vẫn cần bản thân bạn sáng tạo đời người.

Thứ hai là, khi thượng đế đem chúng ta sắp đặt đến thế giới này, do bạn tặng cho chúng ta tư tưởng và lý tính, tình cảm và ý chí, thế là chúng ta khát vọng có cả vũ trụ. Song, đồng thời khi chúng ta có niềm vui, ham thích và hạnh phúc làm người của con người, cũng sẽ có đau khổ, buồn thương và thảm họa làm người của con NGƯỜI. Ở đây, chúng ta nên có sự chọn lựa, nếu không hạnh phúc và thảm họa đồng thời đã chọn chúng ta. Còn bản tính tránh khổ thích sướng lại làm cho chúng ta luôn cảm thấy vui sướng quá ít, vui thích quá ít và hạnh phúc quá ít mà đau khổ quá nhiều, đau thương quá nhiều, thảm họa quá nhiều. Thế là chúng ta cảm thấy mỏi mệt nhiều.

Thứ ba là trước khi chúng ta sinh ra, thượng đế cũng chưa đưa mọi quan hệ giữa thiên nhiên, xã hội và chúng ta chỉnh lý xong xuôi đâu vào đấy. Trong vướng mắc của ba mâu thuẫn đan xen phức tạp này, chúng ta sẽ va chạm, luẩn quẩn và lo buồn. Nhưng do những thiếu sót mà bản thân chúng ta cũng không có cách gì bù đắp nổi, vận mệnh của chúng ta đã định chỉ có thể chịu sự ràng buộc của quy luật tự nhiên và quy luật xã hội. Vận mệnh chúng ta đã định bản thân chúng ta chịu sự quản chế của mạng lưới văn hóa vì để điều hòa mối quan hệ giữa tự nhiên, xã hội và con người mà thêu dệt nên. Nếu như bạn không tin gian tà, khăng khăng muốn sử dụng giải số khắp người thậm chí điên cuồng va chạm, thì chỉ tổ làm cho bạn sống càng mệt mỏi hơn, hơn nữa có thể va chạm tới sứt đầu mẻ trán, đến cuối cùng vẫn phí công uổng sức, bạn đừng mong màng lưới văn hóa siêu việt. Bất kể bạn hò hét những lời "ý thức siêu việt", "nhân tính rộng mở" vang tận trời xanh đều chẳng giúp được việc gì.

Vì thế, khi chúng ta cảm thấy sống quá mỏi mệt, chúng ta chỉ có thể thừa nhận tính tất nhiên của thảm họa cùng tồn tại.

Vì thế sau khi chúng ta hiểu rõ lời truy vấn của "một phía khác" của đời người, liền có thể đồng thời trả lời khẳng định hai vấn đề của người bạn kia:

Ðời người vốn chính là một sự việc gian nan, nặng nề rất mệt mỏi, nhưng chúng ta có thể dùng trí tuệ của chúng ta phát hiện và thuận theo quy luật khách quan của vận động sinh mệnh, triển khai và thực hiện một cách tự nhiên bản tính sinh mệnh của con người, từ đó làm cho chúng ta sống được thanh thản nhẹ nhàng mà tốt đẹp. Như thế thì, xét đến cùng, đời người tịnh không phải là gian nan, mỏi mệt.